Η σύμβαση Ομαδικής Ασφάλισης Προσώπων ως σύμβαση υπέρ τρίτου
Eίναι πλέον προφανές ότι όλο και πιο συχνά επιλέγεται για διαφορετικούς κάθε φορά λόγους, στη σύγχρονη ασφαλιστική πρακτική, η ομαδική ασφάλιση προσώπων, τα οποία μετέχουν σε ομοειδείς κινδύνους λόγω των κοινών βιοτικών αναγκών και των κοινών κινδύνων που αντιμετωπίζουν, αλλά και των συνυφασμένων με αυτούς τους κινδύνους συμφερόντων, τα οποία επιθυμούν να προστατέψουν.
Του Θεόδωρου Κουτσούμπα, Δικηγόρου – Διδάκτορα Νομικής – M.T.E.Y. (e-mail: thkuts@otenet.gr)
Θα πρέπει να επισημανθεί, όμως, ότι η ομαδική ασφάλιση, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών της, τα οποία τη διαφοροποιούν αφενός ουσιαστικά, αλλά και από άποψη λειτουργίας και συνακόλουθα και από άποψη νομικών συνεπειών, έχει πλεονεκτήματα, κύρια σε σχέση με το κόστος κάλυψης για τους ασφαλισμένους και ενίοτε και τον λήπτη της ασφάλισης, αλλά και κάποια μειονεκτήματα, τα οποία έχουν κύρια σχέση με τη δυσκολία στην απόλυτη προσαρμογή των παρεχόμενων καλύψεων στις ατομικές ανάγκες εκάστου ασφαλισμένου, δυνατότητα που ως γνωστό παρέχεται στις ατομικές ασφαλίσεις.
Σχηματικά, η ομαδική ασφάλιση λαμβάνει τριγωνική μορφή, με τον ασφαλιστή από τη μία, τον λήπτη της ασφάλισης – αντισυμβαλλόμενο του ασφαλιστή από την άλλη, και τον τρίτο, υπέρ του οποίου γίνεται η ασφάλιση, ο οποίος έχει νόμιμη αξίωση για την καταβολή του ασφαλίσματος σε περίπτωση επέλευσης του ασφαλισμένου κινδύνου.
Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εκάστου των ανωτέρω μερών διαφέρουν από άποψη νομικού ενδιαφέροντος, με ουσιαστικές συνέπειες, κύρια κατά τον χρόνο επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου και συνακόλουθα της γέννησης της αξίωσης για το ασφάλισμα.
Τον χαρακτήρα της ομαδικής ασφάλισης περιέγραψε επιτυχώς το Εφετείο Θεσσαλονίκης σε απόφασή του, δημοσιευθείσα στο περιοδικό Επι.Δικ.Ι.Α. (ΕφΘεσ 522/2014, Περιοδικό Επι.Δικ.Ι.Α., τεύχος 1 2017, σελ. 72 επ.), όπου όρισε μεταξύ άλλων:
(…) Στην ασφάλιση προσώπων ένα ασφαλιστήριο μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα φυσικά πρόσωπα, η διάρκεια ή τα συμβάντα της ζωής των οποίων έχουν συνδεθεί συμβατικά με την υποχρέωση του ασφαλιστή για ασφάλισμα.
Στην περίπτωση αυτή έχουμε να κάνουμε με περισσότερους ασφαλισμένους σε μία ασφάλιση προσώπων, με την οποία ιδρύονται περισσότερες ασφαλιστικές σχέσεις, έτσι ώστε να υπάρχουν απέναντι στον ασφαλιστή ένας αντισυμβαλλόμενος και πολλοί ασφαλισμένοι, οι οποίοι, κάτω από τις ίδιες προϋποθέσεις, υπόκεινται στους ίδιους κινδύνους.
Το είδος αυτό ονομάζεται ομαδική ασφάλιση, θεσμός των συναλλαγών που βρίσκεται σε εξέλιξη και υπό διαμόρφωση, για τον οποίο ο νόμος δεν δίδει ειδικά την έννοια του όρου, αλλά μόνον αποσπασματικά στο άρθρο 29 παρ. 3 ΑσφΝ, όπου γίνεται λόγος για την εξαγορά της ασφάλισης επί ομαδικής ασφάλισης ζωής.
Στην ομαδική ασφάλιση μετέχουν κατά κανόνα τρία πρόσωπα, ο ασφαλιστής, ο ασφαλισμένος και ο λήπτης της ασφάλισης (αντισυμβαλλόμενος), ο οποίος μπορεί να συνάψει ασφάλιση για λογαριασμό άλλου (του ασφαλισμένου), που είτε κατονομάζεται είτε δεν κατονομάζεται στη σύμβαση (άρθρο 9, παρ. 1 Ασφ.Ν.).
Ο ασφαλισμένος δεν είναι μεν αντισυμβαλλόμενος του ασφαλιστή, αλλά είναι ο δικαιούχος του ασφαλίσματος, το πρόσωπο δηλ. που ορίστηκε στην ασφαλιστική σύμβαση ότι πλήττεται από την πραγματοποίηση (του κινδύνου).
Η ομαδική ασφάλιση αποτελεί γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου, που διέπεται από τα άρθρα 410 επ. ΑΚ, καθ’ ο μέρος δεν τροποποιούνται από ειδικές διατάξεις του ν. 2496/1997 (βλ. ΑΠ 1695/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΛαμ 213/2009 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΠειρ 705/2005 ΕΕμπΔ 2006, 370).
Ο προσδιορισμός του ως άνω δικαιούχου έχει σημασία, γιατί μόνο αυτός νομιμοποιείται να ζητήσει την πληρωμή του ασφαλίσματος και να ασκήσει τη σχετική αγωγή κατά του ασφαλιστή.
Αν ο ασφαλισμένος δεν είναι ο ίδιος με τον λήπτη της ασφάλισης, ο τελευταίος μπορεί να ασκήσει αγωγή με αίτημα την καταβολή στον ασφαλισμένο. Αν πάλι ο τελευταίος εκχωρήσει τις απαιτήσεις του κατά του ασφαλιστή σε τρίτο, ο τρίτος θα είναι δικαιούχος του ασφαλίσματος, χωρίς συγχρόνως να είναι και ασφαλισμένος. Εφεξής μόνο αυτός θα δικαιούται να ζητήσει και να εισπράξει το ασφάλισμα (ΕφΑθ 5328/2007 ΑλλΔνη 2008 1477, ΕφΠειρ 705/2005 ο.π.) (…).
