Θεωρία Προσκόλλησης (Attachment Theory) και Εργασιακό Περιβάλλον
Γράφει η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου*,
Ψυχολόγος BSc – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σεμιναρίων.
Έρευνες δείχνουν ότι οι δεσμοί προσκόλλησης που αναπτύσσουμε με τους γονείς μας, κατά την παιδική μας ηλικία, μπορούν να επηρεάσουν το πώς λειτουργούμε σε κάθε διαπροσωπική σχέση, συμπεριλαμβανομένων και των εργασιακών. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι με ασφαλή συναισθηματικό δεσμό διαχειρίζονται αποτελεσματικά τον χρόνο τους, είναι αυτόνομοι και ανοιχτοί στην εποικοδομητική κριτική, συνεργάζονται καλά, έχουν αυτοπεποίθηση και δεν καθοδηγούνται από τους φόβους τους.
Η θεωρία του συναισθηματικού δεσμού, η οποία αρχικά αναπτύχθηκε από τον ψυχίατρο John Bowlby, υποστηρίζει ότι η φροντίδα και η συναισθηματική ασφάλεια που λαμβάνουν τα παιδιά από τους γονείς τους, τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, είναι καθοριστική. Κι αυτό γιατί έτσι αναπτύσσουν τρόπους συναισθηματικής σύνδεσης, που τους ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή τους. Επίσης, δημιουργούνται προσδοκίες σχετικά με τη διαθεσιμότητα των άλλων και την αξία του εαυτού και αναπτύσσονται οι τρόποι με τους οποίους το άτομο προσπαθεί να προστατευθεί συναισθηματικά από την απειλή, το άγχος, τον κίνδυνο, την αγωνία και την αβεβαιότητα.
Η παρατήρηση αυτή του Bowlby ερευνήθηκε περαιτέρω και μία από τις μαθήτριές του, η Mary Ainsworth, ανέπτυξε μία έρευνα με την ονομασία «Η Συνθήκη του Ξένου», μέσω της οποίας τεκμηριώθηκαν οι κάτωθι τέσσερις τύποι συναισθηματικού δεσμού που αναπτύσσουν τα παιδιά με τους γονείς τους:
Ασφαλής συναισθηματικός δεσμός
Τα παιδιά έχουν την εμπειρία ενός γονιού που είναι διαθέσιμος και ανταποκρίνεται στα συναισθήματα και τις σωματικές ανάγκες τους· είναι εκεί όταν τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν κάποιο άγχος ή κίνδυνο.
Ανασφαλής – αποφευκτικός συναισθηματικός δεσμός
Τα παιδιά έχουν την εμπειρία ενός γονέα μη διαθέσιμου ή απορριπτικού προς τις ανάγκες τους. Τα παιδιά αυτά κάνουν συνεχή προσπάθεια να αποφύγουν τις ανάγκες τους και να εστιάσουν σε άλλες δραστηριότητες, ενώ προσπαθούν να διατηρούν απόσταση από τους άλλους.
Ανασφαλής – αμφιθυμικός αγχώδης συναισθηματικός δεσμός
Τα παιδιά αυτού του τύπου παρουσιάζουν μια διαρκή ανησυχία, ακόμη και πριν τον αποχωρισμό από τον γονέα. Βρίσκονται σε μια διαρκή επαγρύπνηση και με δυσκολία επιστρέφουν στις δραστηριότητές τους. Παρουσιάζουν μια προσκόλληση προς τον γονέα και επιδιώκουν συνεχώς να αποσπούν την προσοχή του.
Ανασφαλής – αποδιοργανωμένος συναισθηματικός δεσμός
Τα παιδιά αυτού του τύπου εμφανίζονται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν βιώσει υπερβολικά ασυνεπείς γονείς, επικίνδυνες και απειλητικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν συμπεριφορές ασταθείς και παράξενες, όπως υπερβολική έλλειψη έκφρασης συναισθήματος και συγκεχυμένη οργάνωση σε κάθε επίπεδο.
Έρευνες δείχνουν ότι οι δεσμοί προσκόλλησης μπορούν να επηρεάσουν το πώς λειτουργούμε σε κάθε διαπροσωπική σχέση, συμπεριλαμβανομένων και των εργασιακών. Δείχνουν τον τρόπο που οι άνθρωποι αναπτύσσουν συναισθηματικούς δεσμούς με τους άλλους στον χώρο εργασίας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτών των σχέσεων, από πού προέρχονται και ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτών των δεσμών.
- Οι εργαζόμενοι που έχουν αναπτύξει ασφαλή δεσμό σύνδεσης είναι αυτόνομοι ως ενήλικες, συνεργάζονται καλά, έχουν αυτοπεποίθηση και δεν καθοδηγούνται από τους φόβους τους, ενώ διαχειρίζονται αποτελεσματικά τον χρόνο τους και είναι ανοιχτοί στην εποικοδομητική κριτική.
- Οι εργαζόμενοι με αγχώδη συναισθηματικό δεσμό αναζητούν συνεχή επιβεβαίωση από τα άτομα που σχετίζονται, επηρεασμένοι από τον φόβο της απόρριψης ή/και της απόλυσης, που αυξάνει το άγχος και την ανησυχία τους. Είναι υπερευαίσθητοι στην κριτική και αφιερώνουν πολύ χρόνο στην προσπάθειά τους να ευχαριστήσουν τους άλλους, ενώ έχουν υψηλά ποσοστά ψυχικής εξουθένωσης. Από την άλλη, είναι παραγωγικοί, ιδιαίτερα ικανοί στην ανίχνευση και αντιμετώπιση των κινδύνων και δεν δημιουργούν προστριβές με τους συναδέλφους· επενδύουν στην αυτοβελτίωση και στη συνεχή επιμόρφωση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους.
- Οι εργαζόμενοι με αποφευκτικό συναισθηματικό δεσμό δυσκολεύονται να δείξουν εμπιστοσύνη και δεν δημιουργούν κοινωνικές σχέσεις στον εργασιακό χώρο. Εκφράζουν τις διαφωνίες τους και θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Δεν δέχονται βοήθεια και δεν ακολουθούν τα θέλω της ομάδας. Είναι αποτελεσματικοί, επικεντρώνονται σε ό,τι έχουν αναλάβει και φέρνουν γρήγορα αποτελέσματα. Είναι καλοί στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων.
- Τέλος, οι εργαζόμενοι με αποδιοργανωμένο δεσμό, που δεν συναντάται συχνά, είναι δύσκολο να ρυθμίσουν τις αντιδράσεις τους και γίνονται απρόβλεπτοι, ενώ δεν εμπιστεύονται τους άλλους και είναι χαοτικοί.
Καταληκτικά, λοιπόν, θα λέγαμε ότι η γνώση του τύπου του συναισθηματικού δεσμού και ποια είναι η συμπεριφορική τάση στον εργασιακό χώρο είναι χρήσιμη, καθώς επιτρέπει στον εργαζόμενο να βρει τον τρόπο που λειτουργεί καλύτερα και στη συνέχεια να το επικοινωνήσει στο εργασιακό περιβάλλον. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, τέλος, ότι ο άνθρωπος έχει τον μηχανισμό εκείνον μέσω του οποίου μπορεί να δημιουργήσει επανορθωτικές εμπειρίες και, κατά συνέπεια, να αλλάξει τον τρόπο σύνδεσης στην ενήλικη ζωή του και να βελτιώσει τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
* Η κα Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου παρέχει υπηρεσίες σε εταιρείες μέσω ατομικών συνεδριών, μικρών ομάδων εργασίας, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συμβουλευτικής (coaching).
Διατηρεί προσωπικό γραφείο για την παροχή συνεδριών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής σε άτομα, οικογένειες, ζευγάρια και ομάδες.
Έχει υπάρξει ανώτατο στέλεχος Ασφαλιστικών Εταιρειών.
e-mail: panagiotakopoulou.psy@gmail.com
Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News
