Αυτοκινητικό ατύχημα εν μέρει σε δημόσιο & εν μέρει σε ιδιωτικό χώρο

Καλύπτεται ή όχι για αστική ευθύνη αυτοκινητικό ατύχημα που προκλήθηκε εν μέρει σε δημόσιο & εν μέρει σε ιδιωτικό χώρο;
Τι έκρινε το Μονομελές Εφετείο Αθηνών σε πρόσφατη απόφασή του;

Oι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε ένα αυτοκινητικό ατύχημα, όπως και ο τόπος του ατυχήματος και η επέλευση του ζημιογόνου γεγονότος συνεπεία του ατυχήματος, είναι παράγοντες κρίσιμοι για την ύπαρξη ή μη ασφαλιστικής κάλυψης αστικής ευθύνης και συνακόλουθα της θεμελίωσης της υποχρέωσης της ασφαλιστικής επιχείρησης για την αποκατάσταση των προκληθεισών εξ αυτού ζημιών.

Ειδικότερα, σε σχέση με τον τόπο επέλευσης κατ’ αρχήν καλύπτεται από την ασφαλιστική σύμβαση, σύμφωνα με τον νόμο, το όχημα το οποίο κυκλοφορεί σε δημόσιο δρόμο ή σε γήπεδο που είναι προσιτό στο κοινό ή σε ορισμένο αριθμό ατόμων τα οποία δύνανται να κυκλοφορούν σ’ αυτό (άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 489/76, όπως αυτός κωδικοποιήθηκε με το π.δ. 237/86).

Η ερμηνεία της διάταξης αυτής του νόμου έχει κατά καιρούς τύχει ερμηνείας από τα δικαστήρια, στην προσπάθεια διαπίστωσης του εύρους της ασφαλιστικής κάλυψης.

Με βάση τη νομολογία του Αρείου Πάγου, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί επί σειρά ετών, το Μονομελές Εφετείο Αθηνών σε πρόσφατη απόφασή του (Μονομελές Εφετείο Αθηνών 3807/2017, ΕΕμπΔ τόμος ΞΘ 2017, σελ. 367 επ.) έκρινε:

Δεν είναι δε απαραίτητο η ζημία στον τρίτο να συμβεί επί της δημοσίας οδού ή επί του γηπέδου που είναι προσιτό στο κοινό (βλ. Κρητικό, «Αποζημίωση από Αυτοκινητικά Ατυχήματα», εκδ. δ. (2008) περ. αρ. 59, σελ. 564, όπου παραπομπή του συγγραφέα στη νομολογία του ιταλικού Ακυρωτικού.

Εξάλλου, οι όροι της επίδικης διάταξης «κυκλοφορία» του αυτοκινήτου και «γήπεδο προσιτό σε κάποιο αριθμό προσώπων» ερμηνεύεται ευρέως από τη νομολογία του Αρείου Πάγου, ώστε ν’ αντιμετωπίζονται όλες, σχεδόν, οι περιπτώσεις προκλήσεως ζημιών σε τρίτους.

Έτσι, αυξάνεται η προστασία των τρίτων και ικανοποιείται η κοινωνική και προστατευτική λειτουργία του ν. 489/1976 (βλ. ΟλΑΠ 23/1989, ΑΠ 238/2015, αδημ., ΑΠ 1322/2013, αδημ. ΑΠ 526/2012 και ΑΠ 1529/2007).

Όσον αφορά, δε, την ανωτέρω έννοια του «γηπέδου προσιτού σε κοινό» λεκτέα είναι τα ακόλουθα:

Κατ’ αρχήν μη προσιτό γήπεδο στο κοινό είναι εκείνο στο οποίο έχουν πρόσβαση μόνο ορισμένοι χρήστες που συνδέονται μεταξύ τους με προσωπικές σχέσεις ή σχέσεις που αφορούν την επιφάνειά του (βλ. Κρητικό, ο.π. περ. αριθ. 59, σελ. 564, όπου παραπομπή του συγγραφέα στη γερμανική θεωρία).

Όμως, στην προεκτεθείσα έννοια («του προσιτού στο κοινό γηπέδου») υπάγονται τόσο οι ιδιωτικοί χώροι στους οποίους επιτρέπεται η κυκλοφορία μετά από άδεια του ιδιοκτήτη του χώρου, όπως είναι οι επισκέπτες στους οποίους επιτρέπεται από τον ιδιοκτήτη η χρήση του ιδιωτικού χώρου στάθμευσης, όσο και ο αύλειος χώρος οικίας (βλ. Κρητικός, ο.π. περ. αριθμός 59, σελ. 564 , ΑΠ 1529/2007, αδημ. ΕφΝαυπλ. 26/2006 ΕπΣυγκΔ 2006, 356).(…)

(…) Το ένδικο ατύχημα άρχισε να διαδραματίζεται εκτός του αύλειου χώρου της οικίας του οδηγού του ζημιογόνου οχήματος και της θανούσης υπό της υπό τις διαληφθείσες συνθήκες συζύγου του, τελειώθηκε δε (το ατύχημα αυτό) στον μνησθέντα αύλειο χώρο.

Δηλαδή, το πιο πάνω ατύχημα διαδραματίσθηκε σε χώρους (δημόσια οδό – αύλειο χώρο οικίας) όπου το ζημιογόνο αυτοκίνητο καλύπτεται ασφαλιστικά πλήρως από τον ν. 489/1976, αφού τούτο δεν εκτυλίχθηκε σε χώρους όπου η επιφάνεια του εδάφους είναι προσιτή αποκλειστικά και μόνο σε ορισμένους χρήστες που συνδέονται μεταξύ τους με προσωπικές σχέσεις ή σχέσεις που αφορούν την επιφάνεια.

Αλλά και με την εκδοχή ακόμη ότι ο αύλειος χώρος όπου τελειώθηκε το ένδικο ατύχημα τυγχάνει χώρος μη προσιτός στο κοινό, και πάλι υπάρχει ασφαλιστική κάλυψη του ζημιογόνου αυτοκινήτου και η εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία ευθύνεται με βάση τη σχετική σύμβαση ασφάλισης, διότι ο θάνατος της ειρημένης αποβιωσάσης επήλθε μεν στον φερόμενο ως μη προσιτό στο κοινό χώρο, αλλά το ένδικο δε ατύχημα ούτως ή άλλως άρχισε να διαδραματίζεται στην προαναφερθείσα δημόσια οδό όπου υφίστατο η κατ’ αρ. 2 παρ. 1 του ν. 489/1976 ασφαλιστική κάλυψη του προαναφερθέντος οχήματος.

Κατά συνέπεια, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που δέχθηκε ότι το πιο πάνω ατύχημα εκτυλίχθηκε και περατώθηκε εντός αποκλειστικά ιδιωτικού χώρου (μη διαδραματισθέν σε κάποια φάση του σε δημόσια οδό) μη προσιτό στο κοινό και για τον λόγο αυτό δεν συνέτρεχε περίπτωση ασφαλιστικής κάλυψης, και στη συνέχεια, με τα εν λόγω δεδομένα, απέρριψε την ένδικη αγωγή ως αβάσιμη από ουσιαστική άποψη, έσφαλε τόσο ως προς την εκτίμηση των αποδείξεων, όσο και ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου.(…)

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής – M.T.E.Y.
(e-mail: thkuts@otenet.gr)
Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ